Translated Title: Parateksty jako wyraz koncepcji przekładu / Parabesedilo kot izraz prevajalske koncepcije. Author Name: Bożena Tokarz, Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, tokarzbozena@gmail.com. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 15-35. Key words: translation, paratext, afterword, polish literature, Slovenian translators. Ključne besede: prevod, parabesedilo, spremna beseda, poljska književnost, slovenski prevajalci.

Povzetek: Obstaja povezava med parabesedili in prevajalsko strategijo, med odnosom do tujega in zasnovo prevoda, opazovano z vidika ciljne kulture, ki jo predstavljajo prevajalci, kritiki in raziskovalci. parabesedila zmeraj opredeljujejo literarno in kulturno zavest posameznikov in dobe. Opirajoč se na konkretne prevajalske rešitve na ravni jezika in kulture v razmerju do izvornega besedila ustvarjajo novo literarno in miselno resničnost. v letih 1987—2014 je v spremnih besedah prevajalcev slovenskih prevodov iz poljske književnosti posredno in neposredno izražena koncepcija prevoda, ta pa v središče prevajalskega procesa in translatoloških analiz postavlja izvirnik. spremna beseda je zraz interakcije, ki se vzpostavi v prevodnem procesu med prevodom in izvirnikom ter med prevajalcem in bralcem prevoda. Prevodna operacija, ki jo prevajalec sklene (in izvede) v sporazumu z bralcem, obeta čudovito odpravo v neznani svet pod vodstvom nespornega poznavalca. spremne besede imajo spoznavno in posredovalno vlogo.

Summary: There is a connection between paratexts and the translator’ strategy, between the attitude towards strangeness and the concept of translation in the perspective of the hosting culture, represented by translators, critics and researchers. They always define the literary and cultural awareness of individuals and of the epoch. In relation to the main text, they create a new literary and mental reality basing on specific translational solutions at the level of language and culture. In the translators’ afterwords to Slovenian translations of Polish literature in the years 1987—2014 the concept of translation was formulated both directly and indirectly, which places the original in the center of the process of translation and of research in translation. They are the result of the interaction between the translator and the original, and between the translator and the reader of the translation. The concluded (and continued) transaction between the translator and the reader includes a promise of taking him into a fascinating, unknown world and assuring him of his role as an expert. The afterwords have a cognitive and mediating function.

Translated Title: Przekład omówiony, czyli o statusie i funkcji paratekstu (na przykładzie serii Biblioteka Duchowości Europejskiej) / Prevod opisan, odnosno о statusu i funkciji parateksta (na primeru serije: Biblioteka Evropske Duhovnosti). Author Name: Izabela Wielgosz-Lis, liswielg@amu.edu.pl Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 37-56. Key words: translation, paratext, reception space, translator, series, European Sprituality Library, Slaviae Orthodoxae. Ključne reči: prevod, paratekst, recepcijski prostor, prevodilac, serija, Biblioteka Evropske Duhovnosti, Slavia Orthodoxa

Summary: In the article, the status and function of the paratext based on the series of translations entitled Biblioteka Duchowości Europejskiej (European Sprituality Library) is discussed. The series itself has been initiated by the Polish paleo-slavic environment, and has been published for more than ten years. The article’s authoress refers to the definition and classification of the paratext elaborated by Gérard Genette, which has been applied to the considerations over translation studies for a long time, and serves the recognition of strategies selected by translators as well as the identification of the reception space. In the discussion on the paratext, the part of the author’s translation is also taken into account, especially the issue of his presence namely, the translator’s visibility, intentionality, and subjectivity revealed by his choices. The reflection made on the paratexts, which regards only one series, does not exploit the complicated matter of the problem — it rather inscribes itself into the broader discussion what seems as much quality as unsatisfactory, since it forces the researcher to face the field demanding another explorations and contemplations. Yet even this general or superficial outline of the problem exposes or confirms the academic arrangements concerning usefulness and functionality of the paratext in the process of literary works’ translation from one system to another. The article also postulates that translation should be joined in the space of destination culture what may assure the translator (the secondary author) its possibly fully reception, which is to allow the translator’s work to come nearer to the primary reception namely, to assimilate to the process ocurred in the realm of departure culture. .

Translated Title: Wartość komentarza w przekładzie (na przykładzie literatury słoweńskiej) / Vrednost komentarja v prevodu (primer slovenske literature) Author Name: Monika Gawlak, Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, monika.gawlak@us.edu.pl. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 57-69. Key words: paratext, comment, translation, Slovenian literature, cross-cultural communication. Ključne besede: paratekst, komentar, prevajanje, slovenska književnost, medkulturna komunikacija

Povzetek: Članek obravnava vlogo komentarja (kot vrsto parateksta), ki pridobi svojevrsten status v prevodu, tako da postane dodatna oblika posredovanja med avtorjem / prevajalcem / založnikom in izvirnim besedilom ter naslovnikom prevoda in njegovim kulturnim univerzumom. to se zdi pomembno, saj naj bi prevedeno besedilo zaživelo v novem okolju in kulturnem prostoru, našlo naj bi pot do novega občinstva, torej taka vrsta izraza “podpira” prevod v njegovi verjetno najbolj pomembni vlogi posrednika v medkulturni komunikaciji. vloga, značaj in pomen paratekstov-komentarjev (uvodov, predgovorov, pripisov) so bili proučevani v okviru prevodov slovenske literature na poljskem, in sicer na podlagi izbranih primerov. Upoštevani so bili komentarji tako raziskovalcev-strokovnjakov kot tudi samih prevajalcev. avtorica ugotavlja, da komentar v etičnem pogledu prispeva k počasnemu procesu uzaveščenja naslovnika o prevajalčevi prisotnosti in intersubjektivnega značaja prevoda, pridobiva neznane kategorije dojemanja in razumevanja sveta, jih približuje, s tem pa išče pojmovno skupnost (“imagined commu- nities”).

Summary: The article deals with the role of comment (as a kind of paratext), which gains a particular status in translation, becoming an additional form of medium between the author  /  translator  /  editor and a primary text and the secondary recipient and its cultural universe. This seems important because the translated text is to function in a new environment, a new cultural space, it is supposed to find its way to a new audience, and thus this type of expressions ‘support’ translation in its most important role of a link in cross-cultural communication.The role, nature and importance of paratext-comments (introductions, prefaces, postscripts) were examined in the context of translations of Slovenian literature in Poland basing on selected cases. Both the comments of experts-researchers, as well as interpreters themselves, were taken into consideration. The author notes that in the ethical perspective, commentary becomes contributive in the slow process of realizing by the recipient, the presence of an interpreter and inter-subjective nature of translation, extracts the unfamiliar categories of perception and understanding of the world, brings them closer, making the gesture of seeking “imagined communities”.

Translated Title: Pisati da bi se shvatilo: Sarajevo i Chicago na engleskom, bosanskom i poljskom / Pisać, aby zrozumieć: Sarajewo i Chicago po angielsku, bośniacku i po polsku Recepcja książki Aleksandra Hemona Dwa razy życie w Bośni i Hercegowinie oraz w Polsce. Author Name: Amela Ljevo-Ovčina, UnIverzitet u Sarajevu, Filozofski fakultet, amela.ljevo-ovcina@ff.unsa.ba Language: Bosnian. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 73-89. Key words: English language, Bosnian language, Polish language, paratextual elements, publishers, reception, Aleksandar Hemon. Słowa kluczowe: język angielski, język bośniacki, język polski, elementy paratekstowe, wydawcy, recepcja, Aleksandar Hemon

Streszczenie: Artykuł, w oparciu o książkę Aleksandra Hemona Dwa razy życie, przybliża twórczość pisarza pochodzącego z Bośni i Hercegowiny, a mieszkającego od 1992 roku w Stanach Zjednoczonych. Analiza dotyczy funkcji elementów paratekstowych w przekładach z języka angielskiego na język bośniacki i polski. Autor pisze po angielsku, ale w utworze mocno obecne są jego doświadczenia z dzieciństwa oraz młodości spędzonej w Sarajewie, przeżycia związane z wyjazdem do Ameryki i z czasem przyswajania sobie języka angielskiego oraz pielęgnowania bośniackiego. Hemon, co widać w przeprowadzonej analizie, pisze w zamierzony sposób bardzo prosto, objaśnia świat i siebie w nim za pomocą swobodnego, a także bardzo przystępnego języka. Wykorzystuje w tym celu szereg paratekstualnych chwytów, wzmacniając w ten sposób doświadczenie, jakie wynika z życia w dwóch odległych od siebie miejscach, pisania w dwóch językach. W ten sposób jego narracja jest prosta, jednak dająca wiele do myślenia, bliska każdemu odbiorcy. W artykule został poddany analizie tytuł, notka o autorze oraz inne elementy paratekstowe, przede wszystkim te, za pomocą których redaktorzy i wydawcy wydobywają zróżnicowane aspekty kulturowe, sięgają do korzeni autora, ukazują jego artystyczny warsztat i literacką wartość nie tylko tej, ale i pozostałych jego książek, które, przedstawiając stosunki przez pryzmat własnych doświadczeń, pozwalają zrozumieć przemiany, jakie dokonują się w człowieku i zachodzą na świecie.

Summary: The paper discusses aleksandar Hemonʼs literary opus through the prism of reception of The Book of My Lives in Bosnia-Herzegovina and poland. In the present paper, we analyse the function of paratextual elements on the translations of the Bosnian-american author from english into Bosnian and polish taking into consideration the fact that the author wrote in english, but reflecting on his Bosnian childhood, his youth, and the period after he moved to the United states of america. The present paper recognizes and emphasizes that Hemon, who writes in english without forgetting his mother tongue, is using subtle emphasis to describe the world and his place in it by means of calm but self-confident expression. The paratextual elements are used to direct and decompress, which enhances the experience of living and writing at two different places and in two languages so that once the experience has been transferred, its language is comprehensible, inspirational and familiar to the reader. The paper analyses the title, biographical notes and other paratextual elements the editors and publishers selected to present the cultural aspects, the relevance, the quality of artistic persuasion and accomplishment, and the overall literary value as the truly essential value of this and all other literary works the role of which is to illuminate relations through experiences and contribute to understanding but also changing the human and the world.

Translated Title: Paratekst w serii przekładowej — polskie przekłady dwóch wierszy Milivoja Slavička / Paratekstovi u serijskom prijevodu — poljski prijevodi pjesama Milivoja Slavičeka Author Name: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Filologii Słowiańskiej, katarzyna.wolek@uj.edu.pl Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 91-108. Key words: paratext, translation series, Milivoj Slaviček. Ključne riječi: paratekst, serijski prijevod, prijevod kao serija, Milivoj Slaviček.

Sažetak: Književnoj djelo je otvoreno prema svakom novom prijevodu. Paratekstovi u velikoj mjeri oblikuju vrstu i dinamičnost tog “otvorenja”. Kritički paratekstovi su dokaz da je uzrok nastojanja novih prijevoda istog dijela neispunjena očekivanja čitatelja. S druge strane paratekstovi koji govore o poetici konkretnog pisca dokazuju da postoji paralelizam između vrijednosti književnog dijela i broja njegovih interpretacija (dakle također broja prijevoda). U njima nalazimo također opravdanje posebnih traduktoloških rješenja, slično kao u paratekstovima u kojima prevoditelj objavljuje razmatranja o vlastitom prijevodu. Sastojci kritičkih epitekstova često postaju sastavni dio novog prijevoda u seriji.

Abstract: Paratext has a considerable impact on the shaping of the way in which a literary work is open to each translation, as well as dynamics of this openness. Critical paratexts that refer to an existing translation prove that new attempts arise from the readers’ unfulfilled expectations. peritexts, where the poetics of a given author is discussed, point out that the aesthetic value of a given work corresponds to the number of readings of that work (including translations). They also provide a justification (albeit not an indirect one) for individual translation solutions, similarly to paratexts, where the translator provides reflections on his or her own translation. on the other hand, elements of critical epitexts (i.e., reviews) oftentimes become the integral part of a new translation text in a series.

Translated Title: Parateksty w polskich przekładach powieści Miloša Crnjanskiego /  Paratekstovi u poljskim prevodima dela Miloša Crnjanskog. Author Name: Małgorzata Filipek, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filologii Słowiańskiej, malgorzata.filipek@edu.wroc.pl. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 109-121. Key words: literary work, translation, verbal and non-verbal paratexts. Ključne reči: Miloš Crnjanski, književno delo, prevod, verbalni i neverbalni paratekstovi.

Rezime: U ovom radu pažnja se koncentriše na verbalnim i neverbalnim paratekstovima koji prate poljske prevode dela Miloša Crnjanskog. Uzima se u obzir šest književnih izdanja, čiji su prevodioci Danuta Cirlić-Strašinjska, Branislav Ćirlić i Gžegož Latušinjski. Ova tri prevodioca su istovremeno autori paratekstova uz poljska izdanja dela M. Crnjanskog kao što su uvodi, pogovori i fusnote.

Summary: The article discusses the paratexts of Polish translations of M. Crnjanski’s poetry and prose. The corpus of the article includes the Polish translations, which were published in six books. There have been analyzed various types of paratexts of the translations — the translator’s paratexts and the editor’s paratexts, verbal and non-verbal paratexts, introductions and notes, placed in polish version of M. Crnjanski’s works. The authors of the Polish paratexts — Danuta Cirlić-Straszyńska, Branislav Ćirlić and Grzegorz Łatuszyński are also the translators of Crnjanski’s works from Serbian into Polish.

Translated Title: Rola posłowia w przekładzie Herztier Herty Müller na język czeski. Author Name: Jakob Altmann, Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, kuba.alt@interia.pl. Language: Polish. Issue: 7 (1)/2016. Page Range: 123-137. Key words: paratexts, afterword, translation, Herta Müller, Radka Denemarková. Klíčová slova: paratexty, doslov, překlad, Herta Müller, Radka Denemarková.

Shrnutí: Předmětem tohoto článku je podstata paratextů v překladu, a to na příkladu doslovu k českému překladu románu Herty Müllerové Srdce bestie (originální titul: Herztier) sepsaného známou spisovatelkou a překladatelkou Radkou Denemarkovou. na začátku tato stať se zabývá nejdůležitějšími vlastnostmi paratextů, přičemž je zdůrazněno, že samotný překlad lze rovněž pokládat za specifický druh paratextu, nemluvě o překladatelově doslovu, který z hlediska překladu je dalším paratextem. V další části byly probrány různé funkce, splněny analizovaným doslovem: slouží mimo jiné jako komentář k překladatelovým volbám a tedy i jako náhled do obrazu světa přítomného v jazyku originálu. Zvláštní pozornost byla věnována překladatelce, která částečně díky svým výjimečným literárním předpokladům, viditelným nejen v předmětném doslovu, by mohla být označena jako ‘druhý autor’. jedna z nejpodstatnějších podnětů k napsaní doslovu byl specifický jazyk používaný autorkou Hertou Müllerovou, která popisuje obyčejné věci neobyčejným způsobem pomocí slov vyskytujících se v úplně neočekáváných významech a kontextech.

Summary: This article deals with the relevance of paratexts in the translation, and that on the example of the afterword in the Czech translation of Herta Müller’s novel Herztier [The Land of Green Plums], named Srdce bestie and written by the famous, not only in her homeland, writer and translator Radka Denemarková. Firstly, the elucidation analyses the essential of paratexts as such, pointing out, that the translation is a specific type of paratext himself, not to mention the translator’s afterword, which is — from the point of view of the translation — in turn another paratext. Furthermore, the attention of the reader is directed to the different functions of the afterword, especially as a commentary on the translator’s choices and consequently as an insight into the worldview inscribed into the original language. Thereby, a particular interest is attracted to the translator, who, in view of her literary predispositions clearly visible not only in the afterword, could be described as an ‘second author’. one of the most important incitements is finally the very specific language used by the writer Herta Müller, as she describes trivial things in an extraordinary way, using words in completely unexpected meanings and contexts.

Translated Title: Intensywność treści w paratekstach prozy Pavla Rankova / Intenzifikácia obsahu v paratextoch prózy Pavla Rankova Author Name: Sylwia Sojda, Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, sylwia.sojda@us.edu.pl. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 141-158. Key words: intensity, rewiev, intensifiers, adverbs, modifiers, gradation, slovak language. Klučové slová: intenzifikácia, intenzifikátor, recenzia,príslovka, modifikátor, stupňovanie, slovenský jazyk.

Résumé: Príspevok sa zameriava na lingvistickú kategóriu intenzívností v recenziách prozy Pavla Rankova v poľsku a na slovensku. Recenzia, ako forma sprevádzajúci hlavný text, je považovaná za paratext. Jazyková kategória intenzity môže byť vyjadrená v texte s rôznymi jazykovými prostriedkami: slovotvornými, morfologickými, lexikálnymi a štylistickými, ktoré boli citované a analyzované v štúdii. Intenzifikácia obsahu je upútaním pozorností odoberateľa na určenú časť frázy, čo je možné získať pomocou rozličných prostriedkov. sú medzi nimi prostriedky intenzifikácie (v širsšom zmysle) a fungovanie intenzifikátorov (v užšom zmysle). pre uvedenú analýzu je metodologicky dôležité vyčleniť osobitný druh intenzifikátorov, ktorý je v poľskej klasifikácii považovaný za nový slovný druh. Intenzifikátor (zosilňovač) je modifikátorom, ktorý mení význam lexikalnej jednotky tým, že jej pridáva moc, silu na rozdiel od prostriedkov intenzifikácie, ktorými sú slovotvorné, morfologické, lexikálne, frazeologické, syntaktické a štylistické javy. v slovenskej lingvistike sa intenzifikácia vlastností (prídavných mien) z hľadiska expresívnosti javi, popri deminutívnosti, ako jedná z najvýraznejších a najdiferencovanejších onomaziologických kategórií.

Summary: The article concernes the issue of intensification in polish and slovak reviews of Pavol Rankov’s prose. The review, as a form accompanying the main text, is treated as paratext. The linguistic category of intensification can be expressed in the text by the variety of language means: derivational, morphological, lexical and stylistic. These structures, with the collateral ‘intensifiers’, were in this study cited and analyzed. The main role of the intensification is to capture the language users‘ attention to the part of a phrase. It can be obtained by a variety of linguistic means. There should be distinction between exponents of intensity (in context) and the functioning of intensifiers (in narrow view). That is why there is an important methodological new proposal to isolate intensifiers as the other part of speech in the contemporary Polish. Intensifier is a modifier, which converts the meaning of another lexical unit by giving it more power, force, in contrast to the (wider) exponent of intensity, which can be derivational, morphological, lexical, phraseological or syntactic and stylistic phenomenon. In the Slovak linguistics, the intensification of properties (for adjectives) is next to deminutiveness, one of the clearest and most diversified, according to expressiveness, onomasiological category.

Translated Title: Paratekst w służbie propagandy. Wprowadzenia w przekładach literatury pięknej na język polski i czeski w latach 50. XX wieku / Paratext ve službách propagandy Předmluvy k překladu české krásné literatury do polštiny a polské do češtiny v 50. letech 20 století. Author Name: Uniwersytet Warszawski, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, joanna.krolak@gmail.com. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 159-177. Key words: cultural politics, realism, Romanticism, paratext, propaganda. Klíčová slova: kulturní politika, realismus, romantismus,paratext, propaganda.

Resumé: Článek se pokouší nastínit cíle propagandy v předmluvách překládané české literatury do polštiny a polské do češtiny v 50. letech. Prezentován je zde dopad tehdejší kulturní politiky na výběr literatury považované za hodnou překladu a předmluvy k překládaným dílům, které museli být jejich nedílnou součástí. Je zde popsána dominantní strategie manipulace s životopisy a tvorbou takových spisovatelů, jako jsou Božena Němcová, Jan Neruda, Alois Jirásek a Adam Mickiewicz.

Summary: The article describes the role of propaganda and aims of the introductions to Polish and Czech literary translations in the 1950’s. It discusses the influence of the contamporary cultural politics on the selection of the literary works that were transaltion-worthy, and that were provided with mandatory intrduction. The article presents the dominant strategies of biographical and literary manipulation of the works of writers such as Bozena Nemcova, Jan Neruda, Alojs Jirasek and Adam Mickiewicz.

Translated Title: Na dnu strani? Nejezikovne prevajalske opombe v izbranih prevodih novele Balada o trobenti in oblaku Cirila Kosmača / Na dnie strony? Przypisy tłumacza w wybranych przekładach opowiadania Balada o trobenti in oblaku Cirila Kosmača Author Name: Robert Grošelj, Univerza v Ljubljani Filozofska fakulteta, robert.groselj@ff.uni-lj.si. Language: Slovenian. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 181-203. Key words: translator’s note, explicitation, translation technique, non-linguistic reality, Ciril Kosmač. Słowa kluczowe: przypisy tłumacza, eksplikacja, techniki translatorskie, rzeczywistość niejęzykowa, Ciril Kosmač

Streszczenie: Przypisy tłumacza w serbskim, rosyjskim, polskim i niemieckim przekładzie opowiadania Balada o trobenti in oblaku (pl. Ballada o trąbce i obłoku) słoweńskiego pisarza Cirila Kosmača różnią się zarówno pod względem formalnym, jak i z uwagi na zawarte w nich treści: przypisy w serbskim, rosyjskim i polskim przekładzie to przypisy dolne, w przekładzie niemieckim — końcowe. Ze względu na zawarte w nich treści wyróżnia się serbski przekład, gdyż nie zawiera tzw. przypisów niejęzykowych — nieodnoszących się do samego języka. Tego typu przypisów, dotyczących elementów historycznych, mitologicznych, geograficznych oraz przedmiotów użytkowych, również w pozostałych omawianych przekładach jest stosunkowo niewiele — najwięcej w polskim przekładzie (osiem), mniej w rosyjskim (sześć) i niemieckim (cztery). Brak tego typu przypisów w tłumaczeniu serbskim wskazuje na większą bliskość XX-wiecznych serbskich i słoweńskich realiów społeczno-kulturowych. Mimo to przypisy tłumaczy w omawianych przekładach opowiadania C. Kosmača można uznać za złożoną / wieloaspektową technikę translatorską: z jednej strony stanowią one paratekst w funkcji objaśniającej, który ma pomóc odbiorcy sekundarnemu zrozumieć dane konteksty (również te mniej znaczące), z drugiej natomiast służą zachowaniu treści oryginału; dzięki nim w tekście ujawnia się sam tłumacz i jego szerszy społeczno-kulturowy horyzont. jednocześnie analiza przypisów wskazuje na złożone i konkurencyjne względem siebie relacje istniejące między przypisami i innymi technikami translatorskimi, zarówno w perspektywie pojedynczego, wybranego przekładu, jak i wszystkich omawianych tu razem.

Summary: The translator’s notes in the Serbian, Russian, Polish, and German translations of the novella Balada o trobenti in oblaku (The Ballad of the Trumpet and the Cloud), written by a Slovenian writer, Ciril Kosmač, differ with regard to their formal and content features: the Serbian, Russian, and Polish translations contain footnotes, the German translation, on the other hand, has endnotes; content-wise, among the analysed texts, the Serbian translation occupies a special position, being the only one without the non-linguistic notes. The number of all the non-linguistic notes, explaining historical, mythological, geographical elements and everyday items, is relatively low — the Polish translation has eight such explicative notes, the Russian translation six and the German one has four; their absence in the Serbian translation may be a result of a higher socio-cultural proximity between Serbia and Slovenia in the 20th century. Despite their low number, the non-linguistic translator’s notes appear to be a very complex translation technique in the analysed translations ot Kosmač’s novella: on one hand, they represent explanatory paratexts, added to facilitate the target reader’s comprehension of different text elements (even with a low narrative importance), on the other hand, however, they also enable the preservation of the source-text elements, contributing in such a way to the source-text orientation; translator’s notes are also a channel through which the translator and his wider socio-cultural background enter the target text in a more explicit way. The analysis of particular translations and their comparison has revealed also an intricate competition between translator’s notes and other translation techniques.

Translated Title: Przypisy tłumacza w wybranych słoweńskich przekładach literatury polskiej / Prevajalčeve opombe v izbranih slovenskih prevodih poljske literature. Authors Names: Katarzyna Bednarska, Uniwersytet Łódzki, Katedra Filologii Słowiańskiej, katarzyna.bednarska@uni.lodz.pl;  Kamil Szafraniec, Justus-Liebig-UnIversität Giessen, Institut für Slavistik, kamil.szafraniec@slavistik.uni-giessen.de. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 205-217. Key words: Polish literature, Slovenian literature, translator`s footnotes, translation studies, peritexts. Ključne besede: poljska književnost, slovenska književnost, prevajalske opombe, prevajalska teorija.

Povzetek: Cilj prispevka je predstaviti različne vrste prevajalskih opomb v prevodih poljskih knjig v slovenščino: Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną D. Masłowske, Lubiewo M. Witkowskega in Gnój W. Kuczoka. Avtorja sta predstavila kratek pregled obstoječih teorij prevajalskih opomb. Analitični del prispevka je sestavljen iz dveh delov. V prvem delu se avtorja osredotočata na formalne značilnosti opomb, kot statipologija in klasifikacija glede na uporabljene tehnike. V drugem delu prispevka pa sledi analiza besedila v opombah s posebnim poudarkom na kulturne, družbene in zgodovinske elemente.

Summary: Inspired by the theories of well recognized scholars as G. Genette, J. Derrida and E. Skibińska the authors of this paper took a closer look into translators` comments in Slovene translations of three Polish novels. The analytical part of the paper has been divided into two parts. The first part described the formal characteristics of footnotes. The second part illustrated different cultural, social and historical contexts of using additional translators` comments. 

Translated Title: Przypisy tłumacza w polskim przekładzie zbioru esejów Terra incognita Draga Jančara / Prevajalčeve opombe v poljskem prevodu zbirke esejev Draga Jančarja Terra incognita. Author Name: Weronika Woźnicka. Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, weronikawoznicka@gmail.com. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 219-231. Key words: footnotes, paratexts in translation, essays, Drago Jančar, Slovenian literature. Ključne besede: opombe, paratekst v prevodu, eseji, Drago Jančar, slovenska književnost.

Povzetek: Avtorica članka je analizirala prevajalčeve opombe v poljski izdaji Terra incognita. Prevajalčeve opombe so problematično vprašanje, ker nekateri trdijo, da je to pomanjklivost prevajalca, drugi menijo, da opombe izražajo erudicijo. Obstaja tudi skupina, ki pravi, da so opombe rešitev neprevedljivosti, ki je posledica razlik med jeziki in kulturami, in omogoča sporočiti namen oz. pomen. Avtorica raziskuje in analizira, ali je bila prevajalka dosledna načinu zapisa in ali opombe prinašajo pomembne podatke, ki bodo v pomoč bralcu pri razumevanju slovenske kulture, torej ali opombe rešijo težave z neprevedljivostjo.

Summary: The author has analyzed interpreter’s footnotes in the Polish translation of the ‘Terra incognita’. Interpreter’s footnotes are problematic issue, because some people say, that this is a discredit for the interpreter, the others think, that it is a sign of erudition. There is also a group of people, who say, that it is solution for an untranslatability, which is a result of the differences between the languages and cultures. They help to present meaning. The author searches and analyses, if the interpreter was consistent in the way of notation and if the footnotes bring important information, which will be helpful for the reader to understand slovenian culture. In other words, if the footnotes are solution for the problems with the untranslatability.

Translated Title: Biografija uz prijevod: Hrvatski ilirac Medo Pucić o Adamu Mickiewiczu /Biografia i przekład: chorwacki działacz okresu iliryzmu Medo Pucić o Adamie Mickiewiczu. Author Name: Tea Rogić Musa, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb, tea.rogic@izmk.hr. Language: Croatian. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 235-259. Key words: Jan Nepomucen Kamiński, Tone Pretnar, France Prešeren, literary translation, sonnet. Słowa kluczowe: Medo Pucić, Adam Mickiewicz, biografia, La Favilla, chorwacko-polskie kontakty kulturalne w XIX wieku.

Streszczenie: Artykuł podejmuje i komentuje biografię oraz opis działalności literackiej chorwackiego literata, Meda Pucicia, ze zwróceniem szczególnej uwagi na biografię o Adamie Mickiewiczu, którą przygotował w języku włoskim, wraz z przetłumaczonymi fragmentami Dziadów. Cel pracy jest dwojaki: wyznaczyć paralelę pomiędzy dwójką sobie współczesnych, biorąc pod uwagę szerszy kontekst chorwacko-polskich związków literackich okresu lat 30. i 40. XIX wieku, oraz przedstawić znaczenie biografii jako historycznoliterackiego gatunku, tym bardziej, że powstała ona w czasowej synchronii, w celu nawiązania kulturalnej wzajemności. W tym świetle tekst Pucicia o Mickiewiczu, do tego napisany w oryginale w języku niesłowiańskim, nie jest przez czytelników włoskich odczytywany wyłącznie jako chorwacka wersja oddźwięku dzieła Mickiewicza wśród Słowian południowych, lecz jako ambitna realizacja idei pansłowiańskiej.

Summary: This paper deals with and comments on the biography and description of the literary work of the Croatian author of the Romantic period, Medo Pucić, with a special review of the biography of Adam Mickiewicz which he wrote in Italian, along with translations of excerpts from Forefathers’ Eve. The object of the paper is twofold: to establish a parallel between the two contemporaries in the context of wider Croatian-Polish literary connections of the 1830s and 1840s, as well as establish the value of biography as a literary-historic genre, especially when it is written in temporal synchrony, with an intent to establish cultural reciprocity. In that light Pucić’s text on Mickiewicz, originally written in a non-Slavic language, for an Italian audience, is not read simply as a Croatian version of the impact of Mickiewicz’s work among the South Slavs, but as an ambitious realisation of the Pan-Slavic idea.

Translated Title: Teologia spisku: drobna przyjemność w grze suwerennością / Teologija urote: sitni užitak u igri suvereniteta. Author Name: Leo Rafolt, Umjetnička akademija, Sveučilište u Osijeku, lrafolt@gmail.com. Language: Polish. Issue: 8 (1)/2017. Page Range: 261-294. Key words: conspiracy, sovereign, political correspondence, exception. Ključne riječi: urota, suveren, politička korespondencija, iznimka.

Sažetak: Rad se bavi pismima koja je Marin držić uputio Cosimu I. i Francescu Mediciju. Nastoji se istražiti književnohistoriografski i političko—teološki habitus tih pisama, u dvama kontekstima — u kontekstu dosadašnjih držićoloških istraživanja, bilo onih književnohistoriografske ili historiografske naravi, i, detaljnije, u kontekstu novijih pristupa problemu suvereniteta, političke iznimke i izvanrednog stanja, osobito kroz prizmu teoretičara kao što su Schmitt, Benjamin i Agamben.

Summary: Conspiracy mission of Marin Držić is being analyzed in the context of sovereignty and political state of exception, from Schmitt to Agamben, as well as in the light of recent historical interpretations, from Jeličić and Pupačić to Tatarin and Kunčević. Držić’s letters to Cosimo I and Francesco Medici are thus situated in the context of renaissance diplomatic thought. Based on some possibilities in their Croatian stylizations (Čale vs. Batistić) their political and theological semantics is being revised.